زمینه جغرافیایی

منطقه خوزستان یکی از مهمترین و با ارزش ترین مناطق ایران است که در جنوب غربی کشور واقع در شمال خلیج فارس واقع شده است. از دیدگاه طبیعتگرایی، تاریخی، معماری، اجتماعی و فرهنگی، این منطقه دارای جاذبه های گردشگری فراوان است. سواحل زیبای خلیج فارس، صخره های پر از برف و دشت های گرم، انواع مختلف آب و هوا و مناظر مختلفی را ایجاد کرده اند تا منطقه خوزستان یکی از جالب ترین مناطق طبیعی ایران را ایجاد کند. پایتخت این منطقه شهر اهواز است و مراکز عمده جمعیت آن عبارتند از: آبادان، آندیمشک، بندرعمه شاه، دزفول، شوش (باستانی سوسا) و مسجد سلیمان.

اقلیم

در منطقه خوزستان دو نوع آب و هوا وجود دارد: نیمه بیابانی و استپ گرم. این شرایط آب و هوایی تحت تاثیر سه نوع باد قرار دارد: اولین جریان هوای سرد از مناطق کوهستان است، در حالی که دومین باد باد گرم و باد است که از خلیج فارس به دشتهای منطقه منفجر می شود، در حالی که سوم از شبه جزیره عربستان می آید و همیشه با آن مقدار شن و ماسه، گرد و غبار و رطوبت را حمل می کند.

تاریخ و فرهنگ

منطقه خوزستان یکی از قدیمی ترین مناطق جهان است و به عنوان گهواره تمدن شناخته می شود. هر یک از شهرهای این منطقه دارای ساختمان های تاریخی و معماری های شگفت انگیز است که تمدن و هنر گذشته ای دور از مردم این سرزمین را نشان می دهد. ساختمان های منحصر به فرد از دوره های مختلف تاریخی در این منطقه حفظ شده اند و نشان دهنده بقایای با ارزش ترین و باستانی ایران و جهان است. دشت سوسا در خوزستان حداقل از دوران نوسنگی ساکن بوده است. براساس تحقیقات انجام شده در منطقه خوزستان، به نظر می رسد که نخستین ساکنان انسانی به 9600 سال پیش بازمی گردند و این نشانه ها را می توان در اقلیم های اقلیمی علی کاش، چگا سیفید و چگا بانوت یافت. قدیمی ترین آثار سفال در سوزانا متعلق به 8000 سال پیش بود و در منطقه Choghamish یافت شد. در دوره هخامنشی این قلمرو به دو منطقه تقسیم شد: یکی به سمت شمال-شمال شرق و دیگری به جنوب. در منطقه کوهستانی شمال، آنهان یا انزن، جنگل های زیادی وجود داشت، در حالی که جنوب، ایلام، دارای فضای بارانی و مسطح بود. ایلامیان قلمرو خود را "هالتامی" نامیدند، سومریان آن را به نام "ایلام" نامیدند، در "اکاتادی" به نام "ایلامی" شناخته شده بود و همچنین در تورات با اصطلاح ایلام ذکر شده است. سرزمین ایلامی ها به طور عمده به نام پایتخت آن یعنی سوزا شناخته شده بود و بعضی از جغرافیای باستانی مانند بتلیومیو آن را با اصطلاح "سوزانا" نامگذاری شده بود. در ابتدا تمدن ایلامی در خوزستان شکل گرفت و سپس به ایران گسترش یافت. نام مدرن خوزستان از "Hujiya" فارسی باستان است که اصطلاح به نام ایلام نامیده می شود، که در فارسی میانه "Huzh" نامیده می شود، اصطلاح برای دره سوزانیان، و در فارس معاصر شکل "Khuz '' به آن پسوند '-estan اضافه شده است، تبدیل شدن به "خوزستان" که به معنی "سرزمین Khuz" است. جغرافیا باستان شناسی استانبول معتقد بود که منطقه خوزستان بیشترین بارندگی در جهان است. شرایط موجود برای کشاورزی و شهرسازی به دلیل حضور رودخانه های متعدد، آسان می شود. به همین دلیل، این قلمرو نیز با نام «دست» یا «و» نامیده می شود که به معنای «محل با آب» است. واژه «خوز» همچنین به عنوان «قند» یا «نیشکر قهوه ای» تفسیر شد، زیرا زمین بارور خوزستان برای کشت و رشد آن مناسب بود. در واقع، بهترین محصولات تولید شده از نیشکر در این منطقه به دست آمد. منطقه خوزستان، از 31 شهریور 1359 از hegira خورشیدی تا پایان جنگ ایران و عراق و یا جنگ تحمیل شده، صحنه چندین عملیات نظامی ایران بود که برای آزادسازی مناطق اشغال شده توسط ارتش عراق بود.

سوغات و صنایع دستی

تنوع قومی و فرهنگی جمعیت منطقه خوزستان نشان دهنده گستره وسیعی از تولید صنایع دستی است. مصنوعات سنتی و سوغات های خاص این منطقه عبارتند از: ججیم، کاپو، اشیاء و سبدهای کاه، اشیاء ساخته شده با تراش سنتی، ملافه های نماز، گابو، کیمیا، فرش، پارچه های پارچه ای و کلاه، خرما، ادویه هفت رینگ، فیبر به دست آمده از خرما، لباس های سنتی مردانه و انواع شیرینی های محلی مانند Halva Arde، Halva Shekari، Halva Konjedi، Shir Arde و انواع مختلف Koluche سنتی است.

آشپزی محلی

از زمان های باستان، یکی از پرطرفدارترین غذاهای بهاری ساکنان شهر اروندکنار، آبادان و خرمشهر، ماهی صبور مابی است. از جمله غذاهای سنتی غذاهای منطقه می توان به موارد زیر اشاره کرد Avpeyvazi (Eshkane)، Beruni (Sandali Saltun)، Bereshk، Hamis Tule، Bengu (ماست و خیار)، Masuva، سوپ Arde، Baqele Tuhe، Harise (Halim) و Shurba.

مراسم قهوه در میان اعراب خوزستان

مراسم قهوه در میان اعراب از دوران باستان از سلیقه و خاصی برخوردار بوده است. قهوه اولین چیزی است که اعراب، هر دو ثروتمند و فقیر، به مهمانان خود می دهند.
ابزار تهیه این نوشیدنی بسیار زیاد است و همه آنها "al-mah'mil" نامیده می شوند: "al-mahmas" ، ظرفی استوانه ای است که داخل آن حفره ای دارد و برای نان تست و تغییر شکل دانه های قهوه استفاده می شود . "Hâvan" ، ملات یا "al-majr" نوعی ساز استوانه ای با حفره عمیق است و معمولاً از آلیاژ مقاوم ساخته می شود. این دستگیره ای به نام "غزیب" است که برای کوبیدن و آسیاب کردن دانه های قهوه بو داده استفاده می شود. صدای خمپاره در بین اعراب اهمیت خاصی پیدا می کند. برای تهیه قهوه ، از دو نوع ظرف مخصوص استفاده می شود که "gam gam e delleh" نامیده می شود. به بزرگترین ظرفی که برای تهیه قسمت اول قهوه و جوشاندن آن برای مدت زمان لازم استفاده می شود ، نام "ال گام گام" داده شده است در حالی که ظرف کوچکتر ، که برای استراحت قهوه برای مدتی استفاده می شود از قبل تاسیس شده ، آن را گرم نگه دارید و به مهمانان ارائه دهید ، "دلله" نامیده می شود. فنجانی که برای ارائه قهوه به میهمانان استفاده می شود ، دسته ای با شکل هندسی خاص ندارد. طبق معمول نوشیدن قهوه در میان اعراب ، ساقی [1] باید فنجان را با دست راست به مهمان تقدیم کند و او نیز باید آن را با همان دست برداشته و قهوه را بدون قرار دادن فنجان روی زمین بنوشد. رسم دیگر این است: ساقی در مقابل مهمان ، هنگام ارائه قهوه ، به نشانه احترام خم می شود و صدایی که از تماس له و فنجان ایجاد می کند ، باعث می شود که مهمان آن را بشنود صدا می فهمد که قهوه برای او ریخته شده است و صیغی بدون گفتن کلمه ای آن را به او ارائه می دهد. اگر میهمان قهوه بیشتری بخواهد ، فنجان را بدون هیچ حرکتی به سوگی می دهد ، در غیر این صورت فنجان خالی را به چپ و راست حرکت می دهد و آن را بیرون می دهد. صدا و حرکت در ایجاد فضایی خاص بین ساقی ها و میزبان ایجاد می شوند. برای ارائه قهوه نام های خاصی وجود دارد مانند: "al-heif" و "al-zeif" ، "al-keif" و "al-seif".
فنجان اول: "الحیف" توسط ساها مصرف می شود و حضور و دید مهمان نیز به او اطمینان می دهد که نوشیدنی سالم است.
جام دوم: "الزهیف" فنجان دوم است که به مهمان ارائه می شود که موظف به مصرف آن است، مگر اینکه درخواست داشته باشد که به شیخ (صاحب خانه) یا الساقی باشد، در این صورت او جام را می گیرد از دست سحابی و سپس آن را بر روی زمین گذاشته، در غیر این صورت باید آن را مصرف کنید.
فنجان سوم: "ال-کیف" اگر میهمان فنجان را حرکت ندهد و همچنین به دلیل طعم خاص آن و طرز تهیه قهوه یا سفر طولانی که میهمان سفر کرده است ، سرو می شود.
جام چهارم: "السیف": این نیز اگر میهمان جابجا نكند به مهمان عرضه می شود و معمولاً افراد خاص آن را مصرف می كنند و به چند نفر نیز پیشنهاد می شود زیرا مهمان پس از مصرف جام چهارم ، با شیخ ارتباط برقرار می كند. یا به صاقی که همه شادی ها و ناراحتی ها را با آنها تقسیم کرده و آماده دفاع از آنها از نظر جسمی و روحی است ، بنابراین پیوند برادری متقابل را برقرار می کند. از جمله مراسم دیگر ارائه قهوه در میان اعراب می توان موارد زیر را ذکر کرد:
- برگ را با دست چپ و فنجان با راست ببرید
- جام باید ایستاده و تمایل داشته باشد
- احترام به حق اولویت در میان کسانی که حضور دارند
- از حق برای خدمت قهوه شروع کنید
مهمان نمی تواند دیه را حرکت دهد
- در مورد کودکان وجود دارد، پدر نباید قهوه ارائه دهد
- برادر بزرگتر باید قهوه را ارائه دهد